Door Paul Mennens
Eerder gepubliceerd in Becha Jaargang 28 – Nr. 4 – December 2014

Het thema van Open Monumentendag 2014 was ‘Op Reis’. In het Heemkundemuseum was in het weekend van 13 en 14 september een foto-expositie ingericht over vervoer in Beek. Binnen deze tentoonstelling stonden twee items centraal: de voormalige bedrijven EBAD en Dabekausen Transport. Onder de bezoekers waren diverse ex-chauffeurs van zowel Dabekausen als EBAD. Aan de hand van de tientallen foto’s kwamen veel verhalen los. Deze waren aanleiding om aan Dabekausen Transport een artikel te wijden in Becha.

Familie Dabekausen

De familienaam Dabekausen komen we voor het eerst tegen in de plaats Merkenich bij Keulen. In het midden van de 17e eeuw woonde Everhard Daberkausen met zijn echtgenote Anna Ohligs in Merkenich. Via Longerich en Oedenkoven-Gielsdorf belandde de familie Dabekausen in de 19e eeuw in Zuid-Limburg. De familienaam wijzigde vaak. In de stamboom zien we de volgende schrijfwijzen: Hebbenkausen, Daberkausen, Daverkausen, Dabekaussen en Dabekausen. Christiaan Dabekausen (*17-09-1814 Oedenkoven-Gielsdorf) huwde op 12 februari 1847 in Wittem met Anna Josepha Somer. In 1852 vestigde het echtpaar zich in Bocholtz waar Christiaan een smederij opende. Een van de zeven kinderen, Johannes Josephus (*24-12-1854 Bocholtz, †09-01-1938 Welten-Heerlen), huwde op 26 april 1888 in Heerlen met Maria Agnes Antonia Loop (*02-10-1861 Heerlen, †26-03-1934 Heerlen) Kinderen uit dit huwelijk:

01.Willem (Wil) *01-05-1889 Welten-Heerlen en †21-02-1961 Beek
02. Jan Hendrik Maria (Harry) *07-12-1890 Welten-Heerlen en †30-12-1950 Welten-Heerlen
03. Hubert *27-08-1892 Welten-Heerlen en †11-09-1966 Welten-Heerlen
04. Jozef Maria Hubertus *14-03-1894 Welten-Heerlen en †28-04-1985 Ambij-Maastricht
05. Maria Jozefa Sophia (Sophie) * 21-08-1895 Welten-Heerlen en †09-02-1921 Welten-Heerlen
06. Maria Johanna *23-02-1899 Welten-Heerlen en †01-11-1960 Brunssum
07. Josephina *01-01-1903 Welten HeerlenAlphons (geen gegevens bekend)

De oudste zoon Wil trouwde op 17 november 1916 met Maria Sibyla Voncken (*12-01-1894 Valkenburg en †17-12-1978 Geleen) en verhuisde in 1938 naar Beek. Kinderen uit dit huwelijk:

01. Johan Jozef *28-12-1917 Heerlen en †25-07-1984 Beek
02. Antonia Johanna Maria *19-04-1919 Heerlen en †22-12-2011 Geleen
03. Theodora Henriëtte Maria *08-01-1921 Heerlen en †08-07-1954 Neerbeek-Beek
04.5Maria Petronella Johanna *20-09-1922 Heerlen †15-05-1967 Beek
05. Hubert Josef Maria *06-02-1924 Heerlen en †15-12-2013 Vilt
06.Willem Joseph Maria *18-07-1925 Heerlen en †19-07-1963 Katoomba Australië
07. Johanna Maria Jeanette *16-09-1926 Heerlen en †19-11-2009 Stein
08. Alphons Martin Maria *15-08-1928 Heerlen en †24-01-2001 Sittard
09. Cornelis Gerardus Maria *18-07-1933 Heerlen en †13-06-2009 Heerlen
10. Petrus Paulus Johannes *29-01-1935 Heerlen

De oudste zoon Johan Jozef (Sjef) trouwde op 6 augustus 1943 met Maria Johanna van Hees (*08-08-1916 Elsloo en †02-02-1989 Beek). Kinderen uit dit huwelijk:

01. Margaretha *21-06-1944
02. Willem Charles *20-10-1946
03. Antoinette *16-01-1949
04. Ludovica *15-01-1953
05. Joannes *11-03-1954

Dabekausen Heerlen

Op 12 september 1888 koopt de familie Dabekausen-Loop de herberg ‘Het Welterhuisje’ van de familie Scheepers. Deze herberg in Welten-Heerlen was een geliefde pleisterplaats voor passanten. De familie Dabekausen breidde de zaak uit tot café-hotel met een danszaal. Vooral tijdens de kermisdagen was het druk en gezellig en de kinderen moesten natuurlijk helpen tijdens die drukke dagen. Naast het werk in het horecagedeelte was Johannes Josephus ook nog actief als smid, het beroep dat hij van zijn vader geleerd had. Hij stond bekend als vakman en veel landbouwers en bedrijven waren vaste klant bij Dabekausen.

De interesse van de zonen lag niet in het café, maar in de techniek (auto’s en machines). De drie jongste zonen, Harrie, Hub en Sjef, toonden veel belangstelling voor de opkomende mechanisering van landbouwmachines. Zij kochten een aantal dorsmachines en gingen als loonwerkers aan de slag. In 1924 droeg Johan Joseph het bedrijf over aan zijn drie jongste zonen. Zij verkochten de dorsmachines en openden een handel in landbouwmachines en een reparatiewerkplaats voor die machines. In 1929 verliet zoon Sjef Heerlen en verhuisde naar Amby-Maastricht, waar hij een eigen bedrijf startte. Ook Sjef volgde de nieuwste trends op het gebied van elektronische ontwikkelingen, zo verkocht hij de eerste elektrische wasmachines en karntonnen.

Bijzonder trots was hij op zijn uitvinding: het kersenkanon. Harrie en Hub Dabekausen zetten het bedrijf voort in Heerlen en sprongen in op de nieuwste uitvindingen op het gebied van landbouwmachines. Zij stonden bekend als verhuurders van de ‘locomotief’, dat was een automatische stoommachine voor landbouwdoeleinden.

In 1930 presenteerden zij op Middenstandstentoonstelling in Spekholzerheide en in het veilinggebouw te Maastricht een stroomdorskast met blaasinrichting, automatische strobinder en een elektrische melkinrichting Alfa Laval, waarmee koeien ‘op bijna een natuurlijke wijze’ gemolken konden worden. Binnen drie maanden werden 26 melkmachines verkocht! Het bedrijf groeide, mede dankzij een uitgekiende reclamecampagne in de Limburgse kranten en het bezoeken van landbouwtentoonstellingen. In de oorlogsjaren kende het bedrijf een moeilijke periode, maar direct na de bevrijding, op 25 september 1944, adverteerde men: ‘ HH Landbouwers en loondorsers wij bouwen de zaak weer op na de oorlog, J.J. Dabekausen Valkenburgerweg 147 Heerlen ‘. Het bedrijf werd overgenomen door vijf zonen van Harrie Dabekausen. Op 1 november 1951 werd een filiaal in Maasbracht geopend, onder directie van twee van de vijf zonen van Harrie, Harrie jr. en Charles.

In 1985 is het bedrijf in Heerlen overgeplaatst naar Echt, Galvaniweg 10. Het bedrijf is inmiddels door de familie Dabekausen verkocht, maar de naam wordt wel nog gevoerd. Het huidige bedrijf JJ Dabekausen is specialist op het gebied van machines voor het berm- en groenonderhoud en bodembewerking. Het bedrijf levert aan gemeenten, waterschappen, loonwerkers, hoveniers en landbouwers. Innovatie staat nog steeds hoog in het vaandel van de onderneming. Zij presenteerde in juni 2014 de wereldprimeur van de Mc Connel-arm-maaiers. De robots doen ook intrede in deze tak. De Robocut is de naam van een klein, op afstand bestuurbaar rupsvoertuig. De machine werd ontworpen om draadloos te maaien en heggen te scheren.

Dabekausen transport Heerlen

De oudste zoon Wil toonde veel interesse in de opkomende auto-industrie. Even over de grens, in Aken, was in 1900 een autofabriek geopend. Onder de naam Scheibler bracht deze fabriek in 1901 de eerste bussen en vrachtwagens op de weg in de regio Aken en ook Zuid-Limburg. Na twee fusies veranderde in 1911 de naam in Mannesmann-Mulag. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden gepantserde voertuigen voor het Duitse leger gemaakt. Na die oorlog legde het bedrijf zich toe op de productie van vrachtwagens. De wagens hadden een dubbele kettingaandrijving. Met vracht, gebruikte men twee kettingen en was de maximale snelheid 18 km per uur en leeg, met gebruik van één ketting, 36 km per uur. De cabine moest er zelf opgebouwd worden! In Zuid-Limburg reden veel van deze vrachtwagens. In oktober 1920 kocht Wil Dabekausen ook een Mannesmann-Mulag-vrachtwagen en ging als expediteur aan de slag. Hij opereerde vanuit garage het Welterhuisje op het adres Molenberg B2 te Heerlen. Het bedrijf richtte zich in eerste instantie op uitzonderlijk vervoer en kreeg vooral opdrachten uit de mijnbouw (vervoer van grote ketels), maar was ook actief op andere terreinen van vervoer. De tekst uit een advertentie in ‘De Limburger Koerier’ van 14 mei 1921 gaf dat aan:

“Voor het lossen en laden van alle soorten materia-len, gezelschapsritten voor kleine en groote vereenigingen, verhuizingen naar alle streken in waterdichte overdekte auto’s. Tevens voor alle soorten vrachten, zoowel door het binnen- als ook naar het buitenland, is het beste, vakkundigste en voordeeligste adres Wil. Dabekausen, Vrachtauto-Transport, tel 298, Heerlen.”

In 1922 verhuisde het bedrijf naar de Eykenerweg in Heerlen en twee jaar later werd het bedrijf uitgebreid met een afdeling bandmontage. In 1936 werd de onderneming aangevuld met een zand- en grindwasserij en een handel in zand en grind. Aangezien er meer ruimte nodig was, verhuisde het bedrijf naar de Bergdries in Heerlerbaan. Wiel kreeg steeds meer opdrachten uit de Westelijke Mijnstreek, waar o.a. de Staatsmijn Maurits in Geleen en de cokesfabriek Emma II in Beek belangrijke werkgevers waren. In november 1938 koos Wil Dabekausen voor een centrale locatie in Zuid-Limburg en dat werd Beek.

Bouwactiviteiten in Beek

Wil en zijn echtgenote Maria zochten een grote woning (gezin met tien kinderen) waarbij ook nog ruimte was om het bedrijf te vestigen. De locatie was snel gevonden in de Stationsstraat te Beek, een prachtige pand met grote tuinen en dus mogelijkheden voor bouw van garages en werkplaatsen, want de wijk Proosdijveld-Zuid was toen nog niet gepland. In het voorjaar van 1939 diende Wil bij de gemeente Beek een aanvraag in voor de bouw van een werkplaats (houten gebouw, grootte 100 m², met een pannendak) gelegen achter in de tuin. De vrachtwagens werden in de weiden en achter de woning gestald. Snel bouwde het bedrijf een vaste klantenkring op in de regio.

De familie Dabekausen was snel ingeburgerd in Beek, de jongste kinderen bezochten de lagere school en de oudsten hielpen al mee in de zaak. Tijdens de oorlog bood het gezin onderdak aan onderduikers en na de bevrijding werden diverse soldaten opgevangen in huize Dabekausen. Met enkele Amerikaanse bevrijders werd nog lang gecorrespondeerd. Niet alle soldaten, die onderdak had-den gevonden in de Stationsstraat, overleefden de oorlog. De familie adopteerde het graf van een van hen, Edward F. Ross, op de begraafplaats in Margraten. Wil Dabekausen maakte in Beek kennis met de Beekse architect Cel Lemmens, die ook in de Stationsstraat woonde.

Cel maakte de bouwtekeningen voor de verbouwingen in het woonhuis en de realisatie van werkplaatsen en garages. Het aantal vrachtauto’s groeide en zij werden geparkeerd op de terreinen achter en naast de woning. Dit was natuurlijk niet ideaal en daarom dien-de Wil in 1949 een verzoek in bij de gemeente voor de bouw van een garage naast zijn woning.

Deze garage met een oppervlakte van 335 m² sloot aan op de bestaande werkplaats. Bij het ministerie van wederopbouw en volkshuisvesting werd de goedkeuring gekregen voor het gebruik van 1,6 m³ gezaagd naaldhout en 0,90 m³ profielijzer. Het bedrijf groeide snel en in 1956 volgde de aanvraag voor de bouw van een loods (30,85 m x 10,30 m) achter de woning en een jaar later de aanvraag voor een interne verbouwing om een werkplaats en kantoor achter de woning te realiseren. Deze keer maakte niet Cel Lemmens, maar architect Maris uit Maastricht de tekening. Opmerkelijk was dat er een Cusveller-systeemvloer werd aangelegd door de gebroeders Schipholt, een fabriek van betonelementen uit Den Haag. De laatste aanpassing door de familie Dabekausen-Voncken volgde in 1958, een aanvraag voor een duivenhok met berging in tuin. De woning met alle bedrijfsgebouwen werd in 1966 verkocht aan Mestrom en twintig jaar later opende tandarts Aardening in het pand zijn praktijk.

Dabekausen transport Beek

In de periode 1938-1945 maakte Wil gebruik van de voertuigen die in Heerlen waren aangeschaft. Dat waren Studebakers. Begin 20e eeuw startte de Amerikaanse onderneming Studebaker met de productie van personenwagens. In 1920 bouwde de fabriek de eerste vrachtwagens en zeven jaar later werden de eerste vrachtwagens richting Europa verscheept. De oorlogsjaren waren voor Wil een zware periode. Er was ook niet veel vraag naar vervoer en de bezetter eiste bovendien nog vrachtwagens op. Auto’s en vrachtwagens waren schaars eind 1944 en begin 1945. De Amerikaanse en Engelse legers had-den veel voertuigen achtergelaten op het Europese vaste land. Alle materieel werd in Roermond verzameld en belangstellenden konden inschrijven. Het lukte Wil Dabekausen diverse legervoertuigen te kopen, trekkers (o.a. Diamond TM 20), kranen en rupsvoertuigen. In de werkplaats in Beek werd flink gesleuteld aan de voertuigen. Zo werd een rupsvoertuig opgebouwd tot een kraan en werd op de trekkers een constructie gemaakt met een lier. Deze voertuigen voldeden uitstekend voor het vervoer van zwaar materieel, waarin het bedrijf zich gespecialiseerd had na de oorlogsjaren. Deze Amerikaanse voertuigen werden gebruikt tot ±1959. In dat jaar werden de activiteiten uitgebreid met een afdeling ´verhuur kranen´. Geholpen door de wederopbouw van de industrie na de oorlog groeide het bedrijf snel. Vaak werd

gewerkt voor grote ondernemingen als DSM, ENCI en NS. Dabekausen transport was niet alleen in Limburg actief, maar in geheel Nederland, België en Duitsland.

In 1956 werd een Naamloze Vennootschap opgericht met als directie Sjef, Hub en Alphons. De oprichter werd benoemd als commissaris. Hub nam in 1963 afscheid van de directie en startte een autobedrijf aan de Maastrichterlaan in Beek. In 1968 kwam de jongste zoon, Paul, de directie versterken. De locatie aan de Stationsstraat 14 groeide uit de voegen en in 1968 werd besloten om het veilinggebouw aan dezelfde straat, nummer 114, te kopen en daar de activiteiten verder uit te breiden.

Het was een ideale locatie. De vrachtwagens en kranen konden vanaf deze locatie eenvoudig de autowegen A-2 en A-76 bereiken, met andere woorden alle windrichtingen lagen binnen bereik. De kinderen van Sjef en Mia vonden allen een werkplek binnen het bedrijf. In 1977 was een dependance in België geopend onder de naam DATEK (DAbekausen Transport En Kranen). Directeur Paul Dabekausen vertrok in 1982 naar deze vestiging en zette dit bedrijf voort.

Verhuizing naar Sittard

In 1982 werd Dabekausen Transport en Kraanverhuurbedrijf overgenomen door Lintzen Holding. In de markt van vervoerders was inmiddels veel vraag van klanten naar het verplaatsen van grote machines. Deze tak zou later uitgroeien tot een uiterst professionele afdeling binnen de holding Industriële verhuizingen. De Lintzen Holding was in deze jaren heel actief bij de overnamen van bedri_jven die werkten in dezelfde sectoren. Zo werd in 1984 Marcon Kraanverhuur uit Born overgenomen. Dit bedrijf was in 1961 opgericht. In 1984 verliet Dabekausen Beek en verhuisde naar Sittard. Een colonne van zo’n dertig tot veertig kranen en zware vrachtauto’s met opleggers zorgde voor opzien én verkeershinder tussen Beek en Sittard. Het bedrijf opereerde voortaan vanuit de nieuwe vestiging aan de Dr. Philipsstraat. Dabekausen had toen de beschikking over 27 kranen van uiteenlopend formaat, met als zwaarste een kraan met 110 ton hefvermogen en daarnaast nog twintig zware trekkers met opleggers voor het vervoer van omvangrijke voorwerpen. De zwaarste in die categorie was een combinatie met 120 ton laadgewicht.

Bij een herstructurering in 1987 werden de kraanactiviteiten en‘industriële verhuizingen’ onder de Marcon-vlag geplaatst. Onder de naam Dabekausen Transport werden enkel nog bijzondere transporten uitgevoerd. Dit was een voorbode van verdere ontmanteling van Dabekausen, want in 1989 werd Dabekausen Transport verkocht aan Van der Vlist uit Groot Ammers, een bedrijf dat sinds 1930 gespecialiseerd is in het vervoer van industriële producten en momenteel marktleider is op het gebied van speciaal en zwaar transport in Europa. Dabekausen Zwaar- & Speciaaltransport maakt deel uit van Transportgroep van der Vlist in Groot Ammers. Het bedrijf startte in Born met ruim 40 werknemers en de opdrachten stroomden binnen. De crisis in 2008 spaarde Dabekausen niet. In begin 2009 worden tien persoonsleden ontslagen, de opdrachten liepen terug en het personeel werd teruggebracht tot 21 personen. In maart 2010 verschijnt het volgende bericht:

‘Dabekausen Speciaal en Zwaar Transport, aan de Leonard Langweg 4 in Born heeft per direct de activiteiten gestaakt. ‘ “Wij gaan er inderdaad mee stoppen“, verklaarde directeur Leo Steegs vrijdagochtend 12 maart. “Het bedrijf verkeert al een jaar in zwaar weer en draait verlies. De crisis neemt volgens ons niet af en er is geen werk“, vervolgt hij. “Wij willen een faillissementsituatie afwenden. Daarom vragen wij een ontslagvergunning voor negentien personeelsleden aan. Twee blijven er achter om alles af te handelen”, luidde zijn verklaring. Hoe reageerden de chauffeurs? Steegs: “Sommigen kwaad, anderen hebben het verwacht en de meesten zijn droevig. Het is niet leuk om een baan te verliezen. Het bedrijf bestaat eenennegentig jaar en een aantal chauffeurs werkt lang bij ons.” “Maar ik moet een realist zijn. Dit kan niet zo verder. Stoppen is een zware, maar de beste keus. Wij laten geen schulden achter, omdat van de bezittingen geld wordt gemaakt. Er is echter geen ruimte voor enorme ontslagpremies”, legde de directeur uit. Henri Janssen, bestuurder van FNV Bondgenoten reageerde boos: “De chauffeurs kregen op hun rit te horen dat het bedrijf ging sluiten en moesten direct hun vrachtauto’s inleveren. Hierdoor is ze het recht op vakbondsacties ontnomen. Ik ben verbijsterd over de manier waarop wordt omgegaan met deze mensen. Zij hebben zich jarenlang ingezet voor dit transportbedrijf.”

Twee zonen van het echtpaar Dabekausen-van Hees volgden het spoor van hun vader. Charles leidt samen met zijn zoon het bedrijf Datrex Transport, gespecialiseerd in bijzonder vervoer. Jo startte het bedrijf JD Transportservice , een firma die snelle en marktconforme oplossingen biedt met betrekking tot de meest diverse logistieke diensten.

Convoi Beek

De Lintzen Holding nam in 1982 Dabekausen transport over en twee jaar later Marcon Kraanverhuur uit Born. In 1997 neemt Marcon de firma Geytenbeek over, een bedrijf met 147 medewerkers en vestigingen in Amsterdam, Antwerpen, Brussel (Zaventem), Den Haag, Eindhoven, Maastricht en Utrecht. Na de juridische fusie tussen Marcon en Geytenbeek ontstaat in 1998 ‘Convoi’, met bedrijven in Nederland (Convoi Europe) en België (Convoi Belgium). In 2002 verhuisde het bedrijf vanuit Sittard naar Elsloo. Convoi B.V. nam in 2008 afscheid van haar afdelingen Hijswerken en Maintenance Support. Deze afdelingen worden overgenomen door Mammoet Nederland B.V., inclusief het materieel en 130 medewerkers in Nederland.

Twee jaar later verhuisde Convoi naar Beek, waar het nieuwe hoofdkantoor op het nieuwe industrieterrein Aviation Valley nabij vliegveld Beek ligt. Het bedrijf staat te boek als industrie-, kantoor- en ziekenhuisverhuizer. De economische crisis treft ook Convoi, want vier jaar op rij wordt operationeel verlies geleden (2009/2012). De Beekenaren Paul Lintzen en Leon Spronken blijven optimistisch over de toekomst van het bedrijf. Convoi is de afgelopen jaren qua vast personeel ook sterk geslonken. “Door de sterke ontwikkeling in het buitenland is Convoi daar inmiddels groter dan in Nederland. Meer dan 80 mensen werken in Duitsland, net als Slowakije en India, een groeimarkt voor het Limburgse bedrijf”, stelt Lintzen, “Het huidige bedrijf Convoi is een totaal andere onderneming dan de voorgangers. Het bedrijf heeft sinds 1969 via aan- en verkopen van bedrijfsonderdelen 36 bedrijfstransacties meegemaakt”.

BRONNEN:

Internationaal transportbedrijf W. Dabekausen N.V., Beek 1958
Archief Limburger Koerier
Archief Limburgs Dagblad
Archief De Limburger
www.transportnostalgiezuid-limburg.nl
Interviews met leden van de familie Dabekausen