Op vrijdag 30 mei 1941 is in Schietecoven-Ulestraten een Engels vliegtuig neergestort. Een piloot is verongelukt en twee zijn gevangen genomen. Nu na die tijd hoort men wel eens vaker dat Duitse of Engelse vliegtuigen neerkomen bij een luchtaanval zoals in Stein, Geleen, Sittard, Obbicht, Schinnen, Nuth, Valkenburg, Limmel enz.
Hier in Beek zijn geen Duitse soldaten meer. Wel hebben ze hier in de omgeving afweergeschut en zoeklichten geplaatst, zoals bij Geulle, Ulestraten, Schimmert en in Genhout.
Per 2 juni komt de melk en aardappels op de bon, 1,75 liter melk en 2 kg. aardappels per persoon per week. Met Pasen en Pinksteren kregen wij twee eieren.
De verhouding tussen Duitsland en Rusland is de laatste tijd niet erg gunstig, zodat in de vroege morgen van 21 juni 1941 Duitsland Rusland aanvalt. Maar de Russen zijn nu ook beter uitgerust als in de vorige oorlog en bieden hun vijand sterke tegenstand, zodat het de Pruis niet zo goed gaat als hij gedacht had. Engeland komt nu ook goed voor de dag en iedere nacht zijn ze bezig met vliegtuigen en bommen werpen boven Duitsland en bombarderen daar de Duitse steden. Industrieën en munitiefabrieken liggen in puinhopen. In de nacht van maandag op dinsdag 24 juni 1941 zijn enige bommen neergekomen in het Geleense sportpark. In de gehele omtrek zelfs in Sweijkhuizen, Puth en Munstergeleen zijn de vensterruiten gesprongen bij deze aanslag.
Op zondag 30 juni 1941 kreeg de familie P. Gelissen van hun zoon Jack weer een brief uit Engeland met de mededeling dat hij zich nog in beste gezondheid bevond. In de nacht van maandag op dinsdag 8 juni 1941werden enige bonnen uitgegooid in Chevermont, Kerkrade. Hierbij werden zestien doden te betreuren en grote schade. Hier in Zuid-Limburg beginnen ze nu ook al bang te worden, want de nacht daarna zijn bommen neergekomen in Maastricht in de Wilhelminasingel en een drietal huizen zijn hierbij zeer beschadigd en een drietal piloten zijn om het leven gekomen. Nu de laatste tijd begint het hier erg rumoerig te worden vooral in de nacht met die vliegmachines en luchtgevechten.
Op zondag 13 juli beleefde Beek ook weer een kleine consternatie. Op de Rijksweg bij een café zaten enige jongens tegen zeven uur ’s avonds buiten, toen opeens een groep NSB’ers uit Geleen voorbij kwamen. Een van de jongens riep: ”Weg met de NSB’ers, leven de Unie”. De voorbijtrekkende NSB’ers vonden dit niet erg leuk, stapten van hun fiets af en deelden daar enige flinke klappen uit aan de jongens. Passerende burgers konden dit niet dulden en begonnen nu ook gemeenschappelijk klappen uit te delen onder de NSB’ers waarbij een NSB’er uit Lindenheuvel een paar messteken opliep in zijn bovenbeen. Onmiddellijk was de politie ook erbij en maakte nog gebruik van hun sabel om dit opstootje uit elkaar te vegen.
Onze Mijnstreek kon nu ook wel weer voor de tweede maal in oorlog zitten, want wij hebben de laatste tijd hier heel veel last van. In de nacht van donderdag op vrijdag 17 juli zijn bommen gevallen in Chevremont-Kerkrade waarbij acht doden zijn gebleven en veel huizen beschadigd.
Op zaterdag 19 juli volgt de mededeling dat jam, siroop, honing, enz. ook al op de bon is en wel een pond op de vier weken.
Door de Duitsers is hier in het land oproeping gedaan voor vrijwilligers, Nederlanders, te gaan vechten met hen tegen Rusland. Maar de aanmelding hiervoor is nihil. Want van Beek is er geen en van Elsloo een de heer D., Raadhuisstraat Elsloo. Op zondag 27 juli wordt de Mijnstreek opnieuw geteisterd. In deze nacht hebben enige bommen Eijgelshoven verrast. Hierbij waren weer zeven doden te betreuren en bijzonder veel schade aan huizen. Op vrijdag 1 augustus 1941 volgt een mededeling dat alleen voorlopig melk wordt verstrekt aan kinderen beneden veertien jaar, zwakke en zieke mensen, zodoende wordt er bijna iedere week wat verminderd zodat niet veel meer overblijft. Op zaterdag 2 augustus is een openluchtbijeenkomst in Den Bosch van het agrarisch front (NSB) voor de provincie Limburg en Brabant. Vanuit Beek zijn hier maar drie personen naar toe geweest nl. M., Hoolstraat met zijn twee zonen.
Zondag 3 augustus worden in alle Katholieke kerken van Nederland een brief voorgelezen van de bisschoppen dat de Rooms Katholieke werkliedenbond ontbonden is vanwege dat een NSB’er is aangesteld als commissaris van de RK-werklieden bond van Nederland en verder worden verzocht zich te bedanken van een vereniging of bond waar nu een NSB’er als hoofd van was aangesteld. Op vrijdag 8 augustus moet Mgr. Jansen, aartsbisschop van Utrecht ƒ500,00 boete betalen aan de Duitse politie vanwege het voorlezen van bovenvermelde brief.
In de nacht van zaterdag 9 augustus NSB-avond hier in Beek. Door NSB’ers zijn de straten beschilderd en bekladderd met pro-Duitse opschriften zoals “Victorie Duitsland wint over alle fronten” en dan het Duitse wapen en het hakenkruis. De Beeker NSB’er H. was hier aanvoerder van, zij menen nu ook dat zij alle recht hebben en alles mogen.
Op dinsdag 13 augustus wordt afgekondigd dat per 1 september 1941 de gemeenteraad, Provinciale en Gedeputeerde Staten worden ontbonden. De burgemeester zal nu zijn raadsheren krijgen en over de provincie zal nu de commissaris met zijn raadsheren besturen. Op zaterdag 16 augustus wordt bekend gemaakt dat wij iedere veertien dagen één ei krijgen.
Op zaterdag 16 augustus is de Beeker NSB’er N. uit de Kloostersteeg getrouwd. Met jeugdstormers en NSB’ers werd hij naar het gemeentehuis begeleid en later in dezelfde stoet huiswaarts gebracht. Deze trouwpartij had plaats om tien uur in de voormiddag in het gemeentehuis.
Op maandag 25 augustus wordt in de Limburger Koerier bekend gemaakt dat per 1 september de volgende burgemeesters ontslag nemen: Berger van Venlo, Koenders van Sittard, Haan van Nieuwstadt en er zouden nog meer volgen. Het is nu de laatste week dat de gemeenteraadsleden de gemeente besturen, want nu in de laatste week is in iedere gemeente nog een raadsvergadering waarbij de burgemeesters afscheid nemen van de raadsleden.
Zo heeft onze gemeente Beek haar laatste raadsvergadering gehouden op zaterdag 30 augustus om half tien voormiddag. Wegens ziekte van burgemeester Van Sonsbeeck werd de raadsvergadering geleid door wethouder Jac Mevis. Bij het einde van deze vergadering bracht de leider dank aan de raadsleden en alle gemeentepersoneel, behalve R..Wegens het afscheid werd ’s avonds om acht uur in hotel Colaris een souper aangeboden aan raadsleden en gemeentepersoneel.
Zondag 31 augustus (Koningin Wilhelmina’s verjaardag) waren ’s nachts de straten beschilderd in oranje kleur met het volgende opschrift: ‘Oranje-Bolsjewieken’. Veel mensen wilden vandaag voelen, dat ze nog Oranje gezind waren. Dit deden ze door oranje bloemen voor hun ramen of huizen te plaatsen. De winkeliers door een of ander reclamemiddel in oranje kleur in hun etalage te plaatsen. Hier en daar zag men op poorten en aanplakborden met witte verf staan geschreven: ‘Leve Wilhelmina. Weg met de N.S.B.’.
Door de dag bleef het erg rustig, maar tegen de avond werd het rumoeriger door het zingen op straat en in cafés, maar geen bijzondere relletjes. In de grote steden waren wel relletjes en hebben kloppartijen plaatsgevonden, vooral in Amsterdam in de Kalverstraat, daar was orde verstoord met hevige kloppartijen.
Op zondag 7 september 1941 heeft er een openlucht bijeenkomst van NSB-ers plaats gehad te Beek. Deze was om vijf uur in de namiddag. Tegen half vier trokken ze in optocht door de straten en om vijf uur begon de openluchtmeeting. Hier voerde graaf Marchand d’Ansembourg uit Amstenrade, commissaris van Limburg en leider van de NSB in Limburg het woord, en dhr. Quadvlieg uit Voerendaal, commissaris Landbouwhuis Roermond. De belangstelling van burgers was zeer gering, een dertien tal personen, zodat hun deze openlucht meeting erg was tegengevallen.
Op zondag 14 september 1941 werd in de katholieke kerken een brief voorgelezen van de bisschoppen van Nederland, dat de leden van de R.K.-Land en Tuinbouwbond, evenals de onderwijzers en onderwijzeressen hun ontslag moesten nemen, daar er aan genoemde bonden een NSB-er als leider was aangesteld.
Tegen 15 september 1941 hebben weer een aantal burgemeesters ontslag aangevraagd. Per 1 oktober heeft burgemeester Van Sonsbeeck uit Beek ook ontslag aangevraagd.
Per 1 oktober 1941 zijn alle couranten en tijdschriften ingekrompen wegens gebrek aan papier.
In oktober 1941 wordt weer bekend gemaakt, dat de boeren en degene die zelf een varken hebben gemest, dit vanaf 1 november tot 1 februari kunnen slachten en 39 kilo per persoon mogen hebben voor een jaar. Ook kunnen de mensen schapen slachten onder dezelfde voorwaarden. Is het toegewezen kwantum vlees kleiner, dan worden de nodige vleeskaarten teruggegeven, welk men te kort komt binnen het jaar. Melk wordt alleen maar verstrekt onder de kinderen van zes jaar.
In de vooravond van donderdag 27 november 1941, tegen acht uur, krijgen we een onverwachts bezoek van Engelse vliegmachines, welke hier boven Zuid-Limburg hebben rondgevlogen tot tien uur en verschillende bommen hebben ze uitgegooid. Een in Graetheide te Beek bij de Oude Postbaan, 150 meter ten westen van de boerderij Sangers in de Heide. Hierbij was een groot gat van 15 x 10 meter ontstaan. Bij de familie Sangers waren 12 ruiten stuk geslagen en enkele pannen van het dak. Bij de heer Kranssen in de Heide waren pannen van het dak geslagen en een zes tal ruiten stuk. Verder waren nog bommen gevallen bij de mijn te Hoensbroek, in de Maasband te Stein en Gulpen waar een bom vier mensen het leven kostte.
Dan nog de grote ramp te Maastricht in de arbeiderswijk, Blauwdorp genoemd, gelegen tussen de Sint Lambertus en Theresiakerk. Dit is de grootste ramp die Zuid-Limburg tot heden in deze oorlog heeft gekend, want in Maastricht alleen waren bij deze beruchte aanval 17 doden, 4 vermisten, 45 zwaar gewonden en 70 licht gewonden. Een 200-tal huisgezinnen waren op een ogenblik dakloos, welke al dadelijk worden ondergebracht in patronaten en grote gebouwen zoals Dominicanenkerk en Regoutzaal. Dinsdag 2 december heeft in de Theresiakerk aan de Tongerseweg de begrafenis plaatsgevonden van de 17 doden.
Ik ben zelf op woensdag 3 december eens gaan kijken. Maar de ramp was zich niet voor te stellen, vanaf de Brusselsestraat begon het al, overal ruiten stuk. Toen men in Hertogsingel kwam zag men overal hoopjes puin stukken dakpan liggen. In de Strouvenlaan met de west-straatjes hieraan verbonden, de plaats waar de bom eigenlijk was gevallen en stratencomplex, was hier een ruïne. Geen enkel huis stond hier meer normaal en honderden huizen waren nog dakloos. De straten die het ergste hieraan toe waren zijn nu versperd met prikkeldraad, daar door vele bezoekers, hier ook nog gauw dief speelde.
Per 20 november 1941 wordt bekend gemaakt, dat vanaf heden ook de gortpap op de bon was en wel vier liter voor een gortbon, dan worden wel weer peulvruchten gegeven, maar vanf die zelfde datum wordt de havermout ingetrokken. Vanaf 1 december wordt een half pond cacao gegeven per kind tot de leeftijd van 10 jaar. Voor Sinterklaas krijgen we allemaal één ond Hollandse kaas extra en met Kerstmis zouden we weer een beetje thee krijgen.
Nu zitten we een week voor Sinterklaas, maar we hebben jarenlang niet zo’n droevige Sinterklaasfeest gevierd. De kinderen hoeven dit jaar niet te zingen voor suikergoed en marsepein, want deze zijn dit jaar niet te krijgen en peperkoek en speculaas zijn op de bon. Op een broodbon één ons Nederlandse suikergoed en marsepein, welk voor sinterklaasfeest was bedoeld is door de Duitsers in beslag genomen om met Kerstmis in Duitsland het ‘Weihnachtsfest’ te vieren. Peperkoek of marsepein zoals ik al zei zijn op broodbonnen te krijgen maar die paar broodbonnen die wij krijgen hebben wij hard nodig voor ons dagelijks brood. Speelgoed is dit jaar niet erg goed te krijgen en het is ook nog verschrikkelijk duur. Op 5 december 1941 verklaart Engeland de oorlog aan Hongarije, Bulgarije en Finland. Canada gaat met Engeland samen strijden.
In de vroege maandagmorgen van 8 december 1941 worden de mensen tegen kwart over vijf wakker geschrikt door twee bommen die nogal snel achter elkaar vielen. De sirene geeft direct luchtalarm en men hoorde nog een paar slagen. Het was half zeven toen de luchtbescherming seinde dat het weer veilig was. Slaap of geen slaap op deze beruchte maandagmorgen waren de mensen vroeg op, maar dat is nu nauwelijks tien dagen geleden dat Maastricht zo’n grote ramp heeft getroffen en nu zijn zij toch allemaal een beetje bang. Tegen acht uur in de voormiddag hoorden men dat er een bom was gevallen bij de hoeve van Pierre Vrenken in Groot Genhout. Persoonlijke ongelukken waren niet voorgevallen al had P. Vrenken een wond aan zijn linkerarm door glasscherven. Op vele plaatsen of beter gezegd vele huizen in Groot Genhout hadden bijna allen hiervan wat meegekregen zodat op veel plaatsen de ruiten stuk waren en ook verschillende daken waren pannen beschadigd. Vooral het kerkje van Genhout dat aan de oostzijde geen ruit meer had dat niet beschadigd was, evenals het dak aan deze zijde. Zelfs bij de familie Quax, winkelier te Spaubeek, was een grote winkelruit gesprongen door deze bom.
Per 4 december 1941 heeft burgemeester J. van Sonsbeeck ontslag gekregen.
Vanaf 8 december 1941 is Amerika en Nederlands Oost-Indië ook bij de oorlog betrokken. Het zal nu een hare strijd worden en wij hopen dat nu allen samen zeer spoedig de vrede zal intreden. De strijd is als volgt: Duitsland, Italië en Japan tegen de overige genoemde landen.
In de week van 8-14 december 1941 zijn iedere dag en nacht veel vliegtuigen overgekomen in de richting van Duitsland. Met ingang van 9 december heeft Duitsland het gevecht in Rusland opgegeven wegens de bittere koude waar ze niet tegen konden.
Verder is er bekend gemaakt dat wij met Kerstmis een half pond boter extra krijgen en 40 gram thee per persoon. Woensdag 24 december 1941 in de namiddag om drie uur komt op het gemeentehuis een telegram aan dat de heer P. Smalbach uit Vaals is benoemd als burgemeester van Beek. Dit nieuws was spoedig in onze gemeente bekend en natuurlijk was onze nieuwe burgemeester een NSB’er.
Nu over onze nieuwe burgervader in Beek. Er wordt verteld dat hij in Vaals een café heeft, een ander zegt dat hij beeldhouwer is van beroep en zo wordt van alles verteld over hem. Wel heeft de burgerij al gauw een bijnaam voor hem gekozen zoals ‘smachlap’, ‘slambak’.
Maar het heeft wel wat geduurd voordat onze nieuwe burgemeester zijn nieuwe standplaats met een bezoek vereerd, want in de volksmond wordt al verteld, dat hij niet kwam en dat hij het burgemeesterschap niet aannam.